Met Volt doet Roderik Six (1979) zijn reputatie als duistere romanticus alle eer aan. Zijn derde roman is een grimmige, gitzwarte toekomstparabel over het eindspel van de mensheid, waarin een nietsontziende elite superrijken zich na een cataclysme terugtrekt op een eiland om er een nieuwe maatschappij te installeren. Na Vloed (2012) en Val (2015) is het sluitstuk van de zogeheten V-trilogie een gefragmenteerd en hypergestileerd verhaal, dat een originele invulling wil geven aan het uitgesleten genre van de dystopische roman. Lees verder ‘Volt’ van Roderik Six: dystopie vol zwarte romantiek
‘Een graf in de wolken’ van Willem van Zadelhoff: zoeken naar de menselijke maat
In Een graf in de wolken, de zesde roman van Willem van Zadelhoff (1958), keert de auteur terug naar Arnhem, zijn geboortestad en de plek die meer of minder prominent het toneel vormt van zijn zogeheten Holle haven-trilogie, een wijd en zijd bejubeld drieluik over de opkomst en ondergang van de modernistische architectuur, bestaande uit de romans Een stoel (2003), Holle haven (2006) en Ga niet weg (2010). Op de achterflap van het derde deel sprak de uitgever indertijd tamelijk provisorisch over een ‘sluitstuk’, hoewel Van Zadelhoff zelf dergelijke begrenzende terminologie nooit heeft gehanteerd en hij zijn romancyclus — want dat is het nu toch écht aan het worden — eerder ziet als een eindeloos uitdijend work in progress. Wie dacht dat de schrijver klaar is met de familiesaga van de Arnhemse wijnhandelaar Gerrit Kats, komt bedrogen uit. Met Een graf in de wolken maakt Van Zadelhoff negen jaar na het vermeende orgelpunt in één moeite een heuse tetralogie van wat eigenlijk nooit een trilogie is geweest. Lees verder ‘Een graf in de wolken’ van Willem van Zadelhoff: zoeken naar de menselijke maat
‘De goede zoon’ van Rob van Essen, de meester van de plotloze thriller
De goede zoon van schrijver, recensent en vertaler Rob van Essen (1963) is een veelzijdige ideeënroman. In zijn achtste roman verenigt Van Essen meerdere genres tot één organisch, grappig, ontroerend en spannend geheel: het is in eerste instantie een moederboek, maar evenzeer een road novel en een parodistisch scifi-avontuur als een utopische toekomstroman en een schijnbaar postmoderne reflectie over literatuur en kunst. De voorlopige apotheose van een oeuvre dat met iedere nieuwe toevoeging meer indruk maakt.
Lees verder ‘De goede zoon’ van Rob van Essen, de meester van de plotloze thriller
‘Schrijven in de Grauwzone’ & ‘Verhalen uit de Grauwzone’: het enige echte schrijven van J.M.H. Berckmans
Zo gaat dat met cultauteurs: tijdens je leven leest geen hond je werk, maar tien jaar na je overlijden kan het niet op. De literaire goegemeente reanimeert zichzelf en zet een resem activiteiten op poten, gaande van een gedenkplaat op de gevel van je voormalige stamkroeg De Raaf en een aan je oeuvre gewijde minifocus in het magazine Deus Ex Machina tot de publicatie van een bloemlezing en jawel, een heuse biografie. Benieuwd wat Jean-Marie Henri Berckmans (1953-2008), de enige echte chroniqueur van Barakstad, Biotoop Zero en de Grauwzone, zelf zou vinden van al de herdenkingen die hem postuum te beurt vallen. Voor alle duidelijkheid: de gelijktijdige publicatie van een biografie en een best of is zeker prijzenswaardig — Berckmans mag én zal niet vergeten worden — maar roept ook vragen op: wat met het ongepubliceerde, nagelaten tekstmateriaal bijvoorbeeld? Of waar blijft nu in vredesnaam dat verzameld werk? Op het gevaar af dat de tiende overlijdensverjaardag van Berckmans alias ‘Pafke, het meest conkrete Mafke’, ‘Kromsky’, ‘Pierlala’ of ‘De Man Van Staal’ een verhaal wordt van gemiste kansen en onbenutte opportuniteiten.
‘Ik bestaat uit twee letters’ van A.H.J. Dautzenberg: een apologie van het ik
Wie wordt er nu met plezier vijftig? A.H.J Dautzenberg (1967) alvast niet, hoewel de even bejubelde als verguisde auteur
uit Tilburg naar eigen zeggen sowieso nooit zijn verjaardag viert: ‘Gefeliciteerd worden met iets waar ik niets voor heb moeten doen, dat beviel en bevalt me niet.’ Maar die halve eeuw is toch iets bijzonders en daarom houdt hij rigoureus een dagboek bij van zijn ‘jaar van Abraham’. Al was het maar om het illusieloos verzet tegen het ouder worden te onderhouden, het onafwendbare dan toch maar enigszins te bedwingen. Het resultaat is een onverbiddelijk, openhartig en veelzijdig egodocument dat een nietsontziend zelfonderzoek koppelt aan een diepgaande zoektocht naar loutering en een voor altijd verloren gewaande jeugd. Met de scherpzinnigheid, het engagement en de klare taal die zijn eerder proza kenmerken neemt Dautzenberg in Ik bestaat uit twee letters de maat van het dagboekgenre.
Lees verder ‘Ik bestaat uit twee letters’ van A.H.J. Dautzenberg: een apologie van het ik
‘Nachtpassagier’ van Maurice Pons: perfectie op de korte baan
Het is een uitdaging om Nachtpassagier (1960) van Maurice Pons (1927-2016) niet in één ruk uit te lezen, zo’n vaart zit er in deze feilloze ‘road novelle’. Dat het verhaal zich grotendeels afspeelt tijdens een nachtelijke autorit met een snelheidsduivel als chauffeur jaagt vanzelfsprekend het denderende ritme aan, maar het zijn vooral de zuinige, beheerste stijl en de krachtige, filmische beeldtaal die het lezen van dit vergeten kleinood tot een heuglijke belevenis maken. De twee jongemannen in de wagen – een Fransman en een Algerijn – zijn ten tijde van het vreselijke conflict dat hun beider landen verscheurt onvrijwillig op elkaar aangewezen. Hoewel niets hen verbindt, groeit hun wederzijds vertrouwen én hun politiek bewustzijn naarmate ze de nacht inrijden. Lees verder ‘Nachtpassagier’ van Maurice Pons: perfectie op de korte baan
‘Mijn grote appartement’ van Christian Oster: een perfect geslaagde mislukking
Het is eerder zeldzaam dat de wervende zinnen op de achterflap – bedoeld om de potentiële lezer tot aankoop te verleiden – effectief ook de waarheid vertellen. Soms koop je dan een kat in een zak. Dat is anders bij Mijn grote appartement van Christian Oster (1949). Want daar staat achterop te lezen: ‘Al in de openingszinnen van het boek is fijntjes duidelijk dat dit geen gewone roman is.’ Lees verder ‘Mijn grote appartement’ van Christian Oster: een perfect geslaagde mislukking
‘Dag van vuur’ en ‘Doem’ van Beppe Fenoglio: vuur en verdoemenis
Met de recente vertaling van Dag van vuur en Doem van Giuseppe ‘Beppe’ Fenoglio(1922-1963) zijn twee ijzersterke staaltjes literatuur uit de neorealistische stroming in het Italië van het midden van de jaren vijftig nu beschikbaar in het Nederlands. Fenoglio’s oeuvre kenmerkt zich door twee grote thema’s: enerzijds de onbarmhartige, landelijke wereld van zijn geboortestreek de Langhe en anderzijds de verzetsbeweging van de partizanen tijdens het Benito Mussolini-tijdperk. Lees verder ‘Dag van vuur’ en ‘Doem’ van Beppe Fenoglio: vuur en verdoemenis
‘Een kleine filosofie van verval’ van Emil Cioran: het elegante niets van de dingen
De Roemeens-Franse filosoof Emil Cioran (1911-1995) schreef een indrukwekkend oeuvre van ruim twee dozijn boeken bij elkaar. Voor velen blijft Précis de décomposition (1949) – het eerste boek dat hij in het Frans schreef – een absolute uitschieter. Toen Précis de décomposition uitkwam bij Gallimard beroerde het meteen de gemoederen, al bleef Ciorans publiek in het begin beperkt tot een select groepje intellectuelen, kunstenaars en andere doemdenkers. De Historische Uitgeverij brengt nu in haar reeks ‘Beschouwelijk werk’ een trefzekere vertaling van deze klassieker, met als verrassende titel Een kleine filosofie van verval. Lees verder ‘Een kleine filosofie van verval’ van Emil Cioran: het elegante niets van de dingen
Georges Perec: de wereld is een (dromen)boek
De eeuwige roem van de Franse schrijver Georges Perec (1936-1982) was al enigszins verzekerd sinds hij kort na zijn overlijden een kleine planeet naar zich vernoemd kreeg, net als een voetgangersstraat in het twintigste arrondissement van Parijs, een school en enkele bibliotheken. Maar met de recente publicatie van zijn gehele oeuvre in de
vooraanstaande Bibliothèque de la Pléiade lonkt niet minder dan het literaire heiligdom. Wie toetreedt tot het dundruk-pantheon van uitgeverij Gallimard ziet immers zijn nagenoeg goddelijke status als hedendaags klassiek auteur onomstotelijk en voorgoed bezegeld. Lees verder Georges Perec: de wereld is een (dromen)boek
