De reeks autobiografische teksten Privé-domein, het literaire paradepaardje van De Arbeiderspers, pakt deze zomer uit met een heuse boekhandelactie. In de maanden juli, augustus en september, geldt voor maar liefst 15 titels een flinke korting van €5. In de selectie vinden we ronkende namen als Gustave Flaubert, Thomas Mann, Sergej Prokofjev, Henrik Ibsen, Edward Said en Paul Léautaud terug.
De actie krijgt steun van een gloednieuwe editie, nummer 276 in de reeks alweer. In Schrijvers op reis haalt de Nederlandstalige fine fleur van het Arbeiderspersfonds herinneringen op aan hun eerste, mooiste, leukste of ergste verblijven buitengaats. Met bijdrages van onder andere Abdelkader Benali, Anna Enquist, Eva Gerlach, Luuk Gruwez, A.F.Th. van der Heijden, Guido van Heulendonk, Ilja Leonard Pfeijffer, Christophe Vekeman en Joost Zwagerman, is deze onderhoudende bundeling de uitgelezen compagnon voor strand, park of andere zonovergoten plek.
Privé-domein
Zoals de reekstitel al enigszins aangeeft, richt Privé-domein zich op de publicatie van egodocumenten van roemruchte auteurs, kunstenaars en andere prominente cultuurmakers. Brieven, dagboeken, gesprekken en memoires, maar ook notities, aforismen, biografieën en autobiografieën, zonder onderscheid van tijdperk of landsgrens. Elk deel brengt de lezer in de geprivilegieerde nabijheid van de auteur, een voorrecht dat een uitvoerig nawoord nog sterker maakt. Je zou bijna kunnen stellen dat je een auteur pas écht kent wanneer je zijn Privé-domeinen hebt gelezen.
Dat de reeks springlevend is en door een groot aantal boekenliefhebbers nog wordt gevolgd, bleek in december 2008. Toen werd de lezers via een enquête gevraagd om hun favoriete deel te kiezen. Gustave Flauberts Haat is een deugd won met 22% procent van de stemmen en werd verkozen tot ‘Gouden Privé-domein’. Flauberts weergaloze correspondentie tussen 1843 en 1880 verscheen in een speciale, met goud omlijste editie.
Over het ontstaan van Privé-domein zijn de meningen verdeeld. Wie is de geestelijke vader van de reeks: toenmalig uitgever Martin Ros of Arbeiderspers-directeur Johan Veeninga, die in 1966, het beginjaar van Privé-domein overleed? Het doet er eigenlijk weinig toe want het idee is toch niet origineel. De naam van de reeks is ontleend aan die van de kleine Franse uitgeverij ‘Editions du Cap’ in Monte Carlo, die zich ‘Domaine privé’ liet noemen. Het is nota bene hun editie van Léautauds dagboeken die de hele Privé-domeinreeks zou inspireren. Ik schrijf nota bene, want als de reeks iets voor mij heeft betekend dan is het onder meer de uitgave van die zalige dagboeken van de door katten omgeven Franse kluizenaar. Andere favorieten zijn de Dagboeken van Jules Renard en Het keerpunt, Klaus Manns memoires.
Bibliofiel
De reeks is de vleesgeworden bibliofilie. De delen zijn genaaid gebrocheerd, in een omslag met flappen. Het formaat is afwijkend, 11,5 x 19,5 cm. De eerste 25 delen van Privé-domein moesten zelfs nog met een mes worden opengesneden, een principe dat in 1974, te beginnen met Toergenjevs Herinneringen, achterwege werd gelaten. Ook het oorspronkelijke, sobere omslagontwerp van Kees Kelfkens is bepalend voor de bibliofiele uitstraling. Karakteristiek is de kaderlijn die het omslagbeeld omsluit, telkens met het gebruik van slechts twee kleuren naast zwart. Een ander stijlkenmerk van de uitgaven is de plaats van de auteursnaam en de titel op de cover, eerst de naam en daaronder de titel. Ook binnenin heerst een strikte traditie: het gebruik van het lettertype ‘Bembo’, de toepassing van Franse aanhalingstekens of guillemets («…») en de plaatsing van de paginacijfers tussen vierkante haakjes ([ ]) keren steeds weer. Voor de omslagen van Privé-domein wordt het matte papier ‘Simili Japon’ gebruikt. De rest van het boek wordt gedrukt op houtvrij en zuurrestvrij romandruk. Een recente verandering is de typische geur van een nieuw Privé-domein. Meer recente delen hebben een iets neutralere geur door het gebruiken van een andere lijmsoort.
Het mag geen wonder heten dat een prestigieuze reeks als Privé-Domein veel verzamelaars aantrekt. Van de inmiddels 276 delen die in meer dan veertig jaar tijd zijn verschenen, zijn niet alle titels meer leverbaar, zelfs niet antiquarisch. Sinds vorig jaar startte De Arbeiderspers een unieke printing-on-demandactie. Inmiddels zijn er zo 67 titels opnieuw leverbaar, waaronder Eckermanns geweldige Gesprekken met Goethe en het erg onderhoudende Dagboek van de gebroeders de Goncourt. Zelf heb ik De wereld van gisteren van Stefan Zweig via POD besteld. En eerlijk gezegd, de digitale reproductie voelt toch minder ‘echt’ aan.
Op de uitstekende site www.privedomein.info, onderhouden in opdracht van De Arbeiderspers door verzamelaar Gerd-Jan Oud, vind je niet alleen een complete catalogus, recensies, interviews en een handleiding voor het restaureren van vervuilde of beschadigde exemplaren, maar ook een vraag-en-aanbod-rubriek (soms tot € 120 per deel!) van tweedehands Privé-domeinen.
Verschenen in: STAALKAART #20, 2013
Privé-domein gaat op vakantie – Schrijvers op reis, diverse auteurs, Privé-domein nr. 276, ISBN 9789029587761, 240 pp.
THE DREAM LIFE OF BALSO SNELL 