Emmanuel Bove was ongetwijfeld een van de markantste literaire fenomenen uit het interbellum. Bij leven kende hij enorme successen en vergaarde een legertje bewonderaars rondom zich, maar desondanks begon zijn roem kort na zijn dood te tanen. Hij verdween in de vergeetput van de bellettrie, tot wanneer op het einde van de jaren ‘70 van de vorige eeuw de Franse uitgeverij Flammarion met mondjesmaat, maar met groeiend succes, zijn werk opnieuw begon uit te geven. Al snel volgden wereldwijd vele vertalingen — ook in het Nederlands, de teller staat inmiddels op twaalf. Het duurde niet lang of Bove betrad het pantheon van de allergrootsten. Na Het voorgevoel in 2015 brengt De Arbeiderspers nu Vrouwelijk karakter uit, een tragisch liefdesverhaal zoals alleen Bove er een kon schrijven. Lees verder ‘Vrouwelijk karakter’ van Emmanuel Bove: een beklemmende liefdesroman in negatief
‘Er is geen hemelgewelf meer’ van Antonin Artaud: de apocalyptische kroniek van een fantoomopera
De hemel die naar beneden valt, het is de grote angst van alle primitieve zielen. Wanneer het firmament naar beneden dondert, stopt immers alles. Dat is althans de conclusie van het vergeten maar invloedrijke libretto Er is geen hemelgewelf meer, een futuristische trip die Antonin Artaud in 1933 schreef voor componist Edgard Varèse. De dader van het cataclysme is een gekke geleerde, die een telepathisch gegenereerde botsing tussen de Aarde en Sirius ziet als een noodzakelijke stap naar een Nieuwe Wereld, waarin wetenschap en ‘een interstellaire taal’ de boventoon voeren. De vreemde kroniek van een opera die nooit heeft bestaan, maar des te meer tot de verbeelding blijft spreken. Lees verder ‘Er is geen hemelgewelf meer’ van Antonin Artaud: de apocalyptische kroniek van een fantoomopera
‘Onrustige dagen’ van F.B. Hotz: de wurgkracht van gewone woorden
Frits Bernard Hotz (1922-2000) debuteerde op z’n vierenvijftigste en veroorzaakte in het midden van de jaren 1970 een literaire hype van formaat. In een schrijversloopbaan van ongeveer twintig jaar schreef hij zes verhalenbundels, een novelle en een roman. Twee jaar voor zijn dood kreeg Hotz de vooraanstaande P.C. Hooftprijs, de bekroning van een compact maar uitzonderlijk kwaliteitsvol en consistent oeuvre. Zoals het wel meer P.C. Hooft-laureaten verging, is Hotz vandaag in de vergetelheid geraakt. Alleen fijnproevers en nichelezers kennen zijn werk nog, waarvan overigens geen enkele titel meer leverbaar is. Daar brengt De Arbeiderspers, de uitgeverij die vanaf het begin zijn boeken publiceerde, nu bijna twintig jaar na Hotz’ overlijden verandering in met een bescheiden maar gedegen bloemlezing, Onrustige dagen, ingeleid en gekozen door zelfverklaarde Hotziaan Thomas Heerma van Voss. Lees verder ‘Onrustige dagen’ van F.B. Hotz: de wurgkracht van gewone woorden
‘Grote dieven kleine dieven’ van Albert Cossery: de schakeringen van het schandelijke
Les couleurs de l’infamie (1999) is het literaire testament van de Egyptische schrijver Albert Cossery (1913-2008), de kortste roman uit zijn in omvang bescheiden, maar naar intrinsieke waarde groots en onnavolgbaar oeuvre. Al in het midden van de jaren 1980 kondigde Cossery deze roman voor het eerst aan als Petits voleurs et grands voleurs: uiteindelijk moesten de Cossery-adepten bijna vijftien jaar geduld uitoefenen alvorens het boek daadwerkelijk werd gepubliceerd. En dan nog onder een andere titel. De eerste Nederlandse vertaling bewaart, als mooi eerbetoon, de oorspronkelijke werktitel: Grote dieven kleine dieven. Lees verder ‘Grote dieven kleine dieven’ van Albert Cossery: de schakeringen van het schandelijke
‘Brutopia. De dromen van Brussel’ van Pascal Verbeken: ronddwalen in een onbemind oerwoud tot je de nieuwe wereld ziet
In zijn nieuwste boek Brutopia. De dromen van Brussel ontleedt schrijver, reporter en ‘sprokkelaar van verhalen’ Pascal Verbeken (°1965) zijn haat-liefdeverhouding met de ongrijpbare hoofdstad van België. Samen met zijn debuut Arm Wallonië (2007) en het bejubelde wandelboek Grand Central Belge. Voetreis door een verdwijnend land (2012) vormt Brutopia Verbekens zogeheten Belgische trilogie. Zijn onderzoek voert Verbeken als vanouds te voet en door te luisteren naar wie z’n pad kruist — een beproefde tactiek die hij perfectioneerde in Grand Central Belge.
‘tijd van de aarde’ van Galina Rymboe: het vrije veld van interpretaties of de utopische terugkeer van de taal
De uitgeverij van Stichting Perdu richt zich al jaren op het vertalen en publiceren van hedendaagse experimentele poëzie in het Nederlands. Met dat doel voor ogen riep de organisatie, die overigens nagenoeg volledig op vrijwilligers draait, een nieuwe reeks tot leven: de zogeheten ‘Sporenreeks’. Met Tijd van de aarde van Galina Rymboe (1990) is het zevende deel van deze mooie serie een absolute hoogvlieger. In een bezwerende taal roept Rymboe — dé rijzende ster aan het Russische en internationale poëziefirmament — de postapocalyptische werelden op van de ingestorte Sovjet-Unie en het huidige Rusland. Lees verder ‘tijd van de aarde’ van Galina Rymboe: het vrije veld van interpretaties of de utopische terugkeer van de taal
‘De grote angst in de bergen’ van Charles-Ferdinand Ramuz: eco-fictie avant-la-lettre
In de hoop de armoedeban op hun dorp te doorbreken, brengt een kleine groep herders zeventig koeien voor de zomermaanden naar een braakliggende alpenweide, waar zich twintig jaar eerder onverklaarbare voorvallen hebben voorgedaan. Wanneer ‘de ziekte’ uitbreekt worden mens en dier noodgedwongen in quarantaine geplaatst. Waanzin, bovennatuurlijke krachten en ‘grote angst’ doen sluipend hun intrede in de van de buitenwereld afgesloten alm. De herders verliezen stilaan hun greep op de realiteit en gaan uiteindelijk ten onder door een cataclysme van Bijbels formaat. De paniek en de beklemming die de Franstalige Zwitser Charles-Ferdinand Ramuz (1878-1947) in zijn magnum opus De grote angst in de bergen (1926) oproept, is in het licht van het huidige klimaatdebat actueler dan ooit. Lees verder ‘De grote angst in de bergen’ van Charles-Ferdinand Ramuz: eco-fictie avant-la-lettre
Jacques Derrida en Veva Leye: de bijzondere syntaxis van onvertaalbare locuties
Wat is kunst? Het is een van de meest voor de hand liggende vragen wanneer we oog in oog staan met het schone. De Frans-Algerijnse filosoof Jacques Derrida (1930-2004) formuleerde in zijn invloedrijk essay Parergon (1978) een mogelijk en tot de verbeelding sprekend antwoord. Meer dan veertig jaar later waart de geest van Derrida rond in het knappe poëziedebuut van Veva Leye (1981), HAP AX LE GO ME NON, een origineel sporenonderzoek naar de grenzen van de taal, het subject en de werkelijkheid. Twee opmerkelijke publicaties die meer gemeen hebben dan je op het eerste gezicht zou denken en die onderliggend maar onmiskenbaar een stilzwijgende zielsverwantschap vertonen. Lees verder Jacques Derrida en Veva Leye: de bijzondere syntaxis van onvertaalbare locuties
‘Werken’ van Daniil Charms: Russisch absurdisme ten top
‘Mij interesseert het leven alleen in zijn ongerijmde verschijningsvorm’, noteerde de literaire natuurkracht Daniil Charms (1905-1942) in zijn dagboek op het einde van de jaren 1930. Charms was de verpersoonlijking van het Russisch absurdisme, een ongeëvenaarde eenmansavantgarde die in zijn zwartgallige maar verbeeldingsrijke teksten genadeloos de zinloosheid en de absurditeit van het bestaan blootlegde — een tomeloos creatieve visie die uiteraard botste met het socialistisch-realisme vooropgesteld door Stalins Sovjet-Unie. Voor het eerst verschijnt een omvangrijke uitgave van Charms’ werk in Van Oorschots prestigieuze Russische Bibliotheek: samensteller en vertaalster Yolanda Bloemen maakte een meer dan gulle selectie uit zijn verhalend proza, toneelteksten, gedichten, brieven, dagboeken en kinderverhalen. Lees verder ‘Werken’ van Daniil Charms: Russisch absurdisme ten top
‘De Bourgondiërs: Aartsvaders van de Lage Landen’ van Bart Van Loo: de spannende epiek van onze voorvaders
Toen schrijver en conferencier Bart Van Loo (°1973) rond zijn veertiende de zes aandoenlijke delen nationale geschiedenis van ’s Lands Glorie had verslonden, draaide naar eigen zeggen de poort van de grote geschiedenis open. In het bijzonder een prent van de hand van Jean-Léon Huens — de illustrator van de immens populaire reeks die verscheen bij uitgeverij Historia tussen 1949 en 1961 — zou Van Loo nooit meer loslaten. Op die bewuste prent 182 zijn twee soldaten te zien die het onderbesneeuwde lijk van Karel de Stoute vinden na de veldslag bij Nancy in 1477. Meer dan dit tot de verbeelding sprekend beeld had Van Loo niet nodig om, een goede dertig jaar later, op zoek te gaan naar de oorsprong van onze contreien. Zijn queeste mondde uit in De Bourgondiërs, een duizelingwekkende tijdreis door de late middeleeuwen die zo klaar als een klontje voor eens en altijd aantoont dat de Lage Landen niet meer of minder waren dan een, jawel, Bourgondische uitvinding. Lees verder ‘De Bourgondiërs: Aartsvaders van de Lage Landen’ van Bart Van Loo: de spannende epiek van onze voorvaders
