Een langharige, androgyne adonis, stiefzoon van de iconische staatsman Perikles, biseksuele minnaar van de oerfilosoof Sokrates, olympisch kampioen in de vierspan, architect van een megalomane expeditie naar Sicilië, overloper naar eeuwige vijand Sparta, lieveling van het Perzische hof en bovenal meester-manipulator: ‘de mooiste man van Griekenland’ was het allemaal, en met verve. Alkibiades, vanwege zijn ongebreidelde machtsdrift en onconventionele levenswandel een omstreden en kleurrijk figuur, was aan het einde van de vijfde eeuw voor Christus, ten tijde van de Peloponnesische Oorlog, een invloedrijk politicus en geniaal strateeg van de Atheense vloot. Al twintig jaar weet Ilja Leonard Pffeijffer dat hij ooit een roman over deze natuurkracht zou schrijven. ‘Alkibiades’ is er nu, en zet meteen een nieuwe standaard voor de historische roman.
Albikiades’ leven liet zich vanzelf schrijven, zegt Pfeijffer in één van de mini-colleges op alkibiades.nl. De gevierde auteur van ‘Brieven uit Genua’ (2016) en ‘Hotel Grand Europa’ (2018) baseerde zich in eerste instantie op de antieke bronnen om tot een zo waarheidsgetrouw mogelijke reconstructie van Alkibiades’ leven te komen. Het historische bronnenmateriaal vulde Pfeijffer aan met eigen verbeelding. Zo is bijvoorbeeld de ontmoeting tussen Alkibiades en de Griekse historicus en legeraanvoerder Thoukydides nergens gedocumenteerd, maar is het wel een van de hoogtepunten in de roman. Ook de memoires van Alkibiades, die de roman ‘Alkibiades’ uitmaken, zijn verzonnen. Het resultaat is grandioos opgeschoonde geschiedschrijving, met voor de meerwaardezoeker een uitgebreide bibliografie, een tijdlijn, een namenregister, een per hoofdstuk uitgewerkte bronvermeldingslijst en een opsomming met alle eenheden.
Net als in de Griekse romans van Louis Couperus en Simon Vestdijk, slingert Pfeijjfer zijn lezers terug naar het leven van tweeënhalf millennium geleden. Heerlijk meeslepend zijn de beschrijvingen van het drinkspel ‘kottabos’, Alkibiades’ bezielde gesprekken met Sokrates of de zenuwslopende logistieke operatie naar Olympia met acht wagens en veertig paarden. Onderhoudend is hoe Alkibiades zich verbaast over de broek die hij in Perzië leert dragen of over de ‘schuimende gele gerstwijn die zij bier noemen’. Ook terugkerende termen als ‘knokkelspel’, ‘aanligbank’, ‘kwartelkloppen’ en ‘fluitspeelsters’ creëren een grote waarachtigheid. Je waant je helemaal in het antieke Athene.
De vertelstem die Pfeijjfer aan Alkibiades verleent, draagt ‘de poëtische grandeur’ van zijn antieke voorbeelden meer dan uit. Geïnspireerd door Thoukydides schrijft Alkibiades als banneling vanuit het stadje Melissa de ‘Mannen van Athene’ aan, in een ultieme poging hun vertrouwen te herwinnen en een Atheense nederlaag te vermijden. Hij is dan 46, heeft een politieke en militaire carrière achter de rug en is zowel door Athene als Sparta ter dood veroordeeld. In Melissa wacht Alkibiades op de komst van de Perzische koning: hij is ervan overtuigd dat een alliantie met Perzië de sleutel vormt voor de Atheense eindoverwinning.
Alkibiades was een hoofdrolspeler in de ontwikkelingen die hebben geleid tot het verval van de democratie in het oude Griekenland. Pfeijfer legt complexe machtsdynamieken bloot in een spannend verhaal: het politieke gekonkel tijdens het schervengericht dat Alkibiades moet ondergaan, of het complot waarin hij verzeilt nadat hij beticht wordt van het parodiëren van de heilige Mysteriën van Eleusis. Het zijn maar een paar symptomen die hebben geleid tot het verglijden van de democratie in grimmig populisme, een ideologische verschuiving die vandaag angstaanjagend herkenbaar is.
THE DREAM LIFE OF BALSO SNELL 